Kościół jako budynek, dla wielu jest Domem Bożym, w ujęciu Ustawy Prawo budowlane jest definiowany jako budynek, czyli obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Obiekt budowlany definiowany jest tamże jako budynek, budowla bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych.

Budynek, jego układ funkcjonalny i przestrzenny, ustrój konstrukcyjny oraz rozwiązania techniczne i materiałowe elementów budowlanych powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób odpowiadający wymaganiom wynikającym z jego usytuowania i przeznaczenia oraz z odnoszących się do niego przepisów. Ponadto budynki i urządzenia z nimi związane powinny być projektowane i wykonywane w taki sposób, aby obciążenia mogące na nie działać w trakcie budowy i użytkowania nie prowadziły do:

1. zniszczenia całości lub części budynku,
2. przemieszczeń i odkształceń o niedopuszczalnej wielkości,
3. uszkodzenia części budynków, połączeń lub zainstalowanego wyposażenia w wyniku znacznych przemieszczeń elementów konstrukcji,
4. zniszczenia na skutek wypadku, w stopniu nieproporcjonalnym do jego przyczyny.

Ustawodawca przewidział także wymogi dotyczące bezpieczeństwa budynków w sytuacjach wystąpienia zagrożeń, między innymi pożaru. Mianowicie budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru:

1. nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia,
2. ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku,
3. ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki,
4. możliwość ewakuacji ludzi,
5. uwzględniający bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

Zgodnie z wymaganiami wspomnianej Ustawy Prawo budowlane, budynek kościoła jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy - biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania - projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

1. spełnienie podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych określonych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz. Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str. 5, z późn. zm.), dotyczących:
   • nośności i stateczności konstrukcji,
   • bezpieczeństwa pożarowego,
   • higieny, zdrowia i środowiska,
   • bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,
   • ochrony przed hałasem,
   • oszczędności energii i izolacyjności cieplnej,
   • zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych,
2. warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie:
   • zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz, odpowiednio do potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników,
   • usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów,
3. możliwość dostępu do usług telekomunikacyjnych, w szczególności w zakresie szerokopasmowego dostępu do Internetu,
4. możliwość utrzymania właściwego stanu technicznego,
5. niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich,
6. warunki bezpieczeństwa i higieny pracy,
7. ochronę ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej,
8. ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską,
9. odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej,
10. poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej,
11. warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy.

Budynek kościoła należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami techniczno-użytkowymi.

W trakcie użytkowania kościoła jego zarządca ma obowiązek prawidłowego utrzymania go. Do szczegółowych obowiązków w tym zakresie należy:

1. utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej,
2. zapewnić, dochowując należytej staranności, bezpieczne użytkowanie obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych odziaływujących na obiekt, związanych z działaniem człowieka lub sił natury, takich jak: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, pożary lub powodzie, w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska.

Ponadto kościół, podobnie jaki inne obiekty budowlane, powinien być w czasie ich użytkowania poddawany przez właściciela lub zarządcę kontroli:

1. okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego:
   • elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu,
   • instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska,
   • instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych),
2. okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów,
3. okresowej w zakresie:
   • elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu,
   • instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska,
   • instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych)

- co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada, w przypadku budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1000 m2 – ponadto osoba dokonująca kontroli jest obowiązana bezzwłocznie pisemnie zawiadomić organ nadzoru budowlanego o przeprowadzonej kontroli,

1. bezpiecznego użytkowania obiektu każdorazowo w przypadku wystąpienia czynników zewnętrznych odziaływujących na obiekt, związanych z działaniem człowieka lub sił natury, takich jak: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, pożary lub powodzie, w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska.

Wspomniane wyżej kontrole przeprowadzają osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności.

Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany przechowywać przez okres istnienia obiektu dokumentację budowy i dokumentację powykonawczą, a także inne dokumenty i decyzje dotyczące obiektu, oraz wszelkie instrukcje obsługi i eksploatacji obiektu, instalacji i urządzeń związanych z tym obiektem oraz opracowania projektowe i dokumenty techniczne robót budowlanych wykonywanych w obiekcie w toku jego użytkowania.

Ponadto właściciel lub zarządca jest obowiązany prowadzić dla budynku oraz obiektu budowlanego niebędącego budynkiem książkę obiektu budowlanego, stanowiącą dokument przeznaczony do zapisów dotyczących przeprowadzanych badań i kontroli stanu technicznego, remontów i przebudowy, w okresie użytkowania obiektu budowlanego.

Protokoły z kontroli obiektu budowlanego, w tym protokoły z kontroli systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji, oceny i ekspertyzy dotyczące jego stanu technicznego, świadectwo charakterystyki energetycznej oraz inne dokumenty powinny być dołączone do książki obiektu budowlanego. Wspomniane dokumenty wraz z książką obiektu budowlanego właściciel lub zarządca obiektu budowlanego ma obowiązek udostępniać przedstawicielom organu nadzoru budowlanego oraz innych jednostek organizacyjnych i organów upoważnionych do kontroli utrzymania obiektów budowlanych we właściwym stanie technicznym oraz do kontroli przestrzegania przepisów obowiązujących w budownictwie.

Organ nadzoru budowlanego mając prawo do przeprowadzania kontroli - w razie stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części, mogącego spowodować zagrożenie: życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska – może nakazać przeprowadzenie dodatkowych kontroli oraz może żądać przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu lub jego części. W przypadku stwierdzenia zaś, że obiekt budowlany:

1. może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia bądź środowiska albo
2. jest użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia lub środowisku, albo
3. jest w nieodpowiednim stanie technicznym, albo
4. powoduje swym wyglądem oszpecenie otoczenia

- organ nadzoru budowlanego nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku.

 

Budynki podzielone zostały na grupy wysokości w celu określenia stawianych im wymagań technicznych i użytkowych. Te grupy to budynki:

1. niskie (N) - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie,
2. średniowysokie (SW) - ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie,
3. wysokie (W) - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie,
4. wysokościowe (WW) - powyżej 55 m nad poziomem terenu.

 

Kolejny podział budynków oraz części budynków, stanowiących odrębne strefy pożarowe, z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, to podział na:

1. mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi, określane jako ZL,
2. produkcyjne i magazynowe, określane jako PM,
3. inwentarskie (służące do hodowli inwentarza), określane jako IN.

 

Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zaliczono do jednej lub do więcej niż jednej spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi:

1. ZL I - zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
2. ZL II - przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
3. ZL III - użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,
4. ZL IV – mieszkalne,
5. ZL V - zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.

Stawiane przez przepisy prawa wymogi pozwalają zapewnić bezpieczeństwo dla przebywających w kościele i w innych budynkach osób oraz dla otoczenia, także w sytuacjach zagrożenia. Wymogi te odnoszą się do budynków kościoła, ale również do plebanii, domów zakonnych, budynków katechetycznych i innych stanowiących własność kościołów lub znajdujących się w ich zarządzie.

Opisane wymagania i podziały stanowią punkt wyjścia do analizy potencjalnych zagrożeń oraz analizy wymogów w wyżej wspomnianych aspektach, dzięki którym to analizom zarządcy budynków mogą dokładnie określić wymagania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego oraz podjąć działania w zakresie ich właściwego spełnienia.

Wspomniane wyżej wymogi dużo łatwiej spełnić w przypadku kościołów i innych budynków nowobudowanych, oddanych do użytku w ostatnich latach, zaprojektowanych w oparciu o najnowsze prawo w tym zakresie. Budynki i kościoły istniejące, szczególnie te budowane kilkadziesiąt lub kilkaset lat temu, wpisane do rejestru zabytków także muszą spełnić wymagania dotyczące bezpieczeństwa. Wielu proboszczów – zarządców i użytkowników dóbr kościelnych i wspólnot parafialnych – bardzo dobrze sobie radzi spełniając nałożone na nich w Ustawie Prawo budowlane i innych przepisach obowiązki. Rozumieją oni potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa w zarządzanych obiektach oczekując jednocześnie zrozumienia od przedstawicieli organów administracji publicznej działających w poszczególnych dziedzinach związanych ze wspomnianymi wymaganiami.

 

mgr inż. poż. Krzysztof T. Kociołek

[email protected]

 

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 290 z późn. zm.).

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t. j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1422).

3. § 8. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t. j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1422).

4. § 209.1. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t. j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1422).

5. § 209.2. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t. j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1422).

 

• Udostępnij

---