Czy w kościele powinny być gaśnice? Odpowiedź wydaje się oczywista, jednak nie dla wszystkich. Uważni obserwatorzy zauważyć mogą, że w niektórych świątyniach można spotkać wiszące na ścianach gaśnice: gdzieś pod chórem, za konfesjonałem, pomiędzy ławkami w bocznej nawie. Jeszcze bardziej „zaawansowani” obserwatorzy zauważą gaśnice w zakrystii. Powinny więc gaśnice być w kościele czy nie? Powinny – i to nie tylko w kościele, lecz także i na plebanii, w salkach katechetycznych, oratoriach i wszystkich innych obiektach zakwalifikowanych do kategorii ZL (z wyjątkiem ZL IV) oraz PM i IN.

A czy obowiązujące prawo wymaga, aby budynki były wyposażone w gaśnice? Tak – i to niekoniecznie wymagają tego przepisy w zakresie ochrony przeciwpożarowej. W Artykule 207¹ Kodeksu pracy[1] istnieje zapis: „Pracodawca jest obowiązany zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników”.

Lecz także obowiązujące przepisy w zakresie ochrony przeciwpożarowej[2] zawierają wymóg wyposażenia obiektów w gaśnice spełniające wymagania Polskich Norm dotyczących gaśnic. Zmiany Polskich Norm wymagać więc będą okresowej wymiany gaśnic na nowsze, czego przykładem może być wycofanie przed laty gaśnic pianowych, które uruchamiane były poprzez uderzenie zbijakiem o podłoże lub wycofanie gaśnic śniegowych koloru popielatego – użytkowanie gaśnic następuje w ograniczonym czasie, niekoniecznie do ich tzw. śmierci technicznej.  Zaś rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie:

A - materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli,

B - cieczy i materiałów stałych topiących się,

C – gazów,

D – metali,

F - tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych.

 

Kolejne, często zadawane na szkoleniach pytanie dotyczy ilości gaśnic: jeśli istnieje wymóg wyposażenia obiektów w gaśnice, to ile ich powinno być? Cytowane rozporządzenie MSWiA określa jednoznacznie, że „jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm³) zawartego w gaśnicach przypada, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych:

1. na każde 100 m² powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym:
   1. zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,
   2. produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m²,
   3. zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem,
2. na każde 300 m² powierzchni strefy pożarowej niewymienionej w pkt 1, z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV”.

 

Proste i jednoznaczne, lecz mam wrażenie że nie wszyscy Czytelnicy wiedzą o co chodzi. Posłużmy się więc prostym przykładem obliczeniowym: załóżmy, że powierzchnia całkowita kościoła (wraz z zakrystią, chórem, przedsionkami i innymi pomieszczeniami znajdującymi się w jednej strefie pożarowej) wynosi 2000 m². Kościół zakwalifikowany jest do kategorii zagrożenia ludzi ZL I i zapewne nie ma w nim stałego urządzenia gaśniczego, więc zgodnie z cytowanym powyżej rozporządzeniem MSWiA jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm³) zawartego w gaśnicach przypada na każde 100 m² powierzchni strefy pożarowej w budynku. Przy założonej powierzchni 2000 m² musimy mieć 20 jednostek masy środka gaśniczego (bo 2000 m² : 100 m² = 20). A 20 jednostek masy środka gaśniczego to 40 kg (20 · 2 kg) lub 60 dm³ (20 · 3 dm³). Dobierając rodzaj gaśnic do chronionego obiektu (kościoła) stwierdzić możemy, że z uwagi na wyposażenie (ławki, obrazy, rzeźby i płaskorzeźby, chorągwie i feretrony, świece parafinowe, lampki olejowe …) spotkać się możemy tam z grupami pożarów A oraz B, a także z urządzeniami elektrycznymi pod napięciem, czyli nasz wybór to gaśnice przeznaczone do gaszenia grup pożarów A i B w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem. Podpowiem, że jeżeli wybór nasz padnie na gaśnice proszkowe zawierające 4 kg proszku gaśniczego (GP 4x ABC), to powinniśmy omawiany kościół wyposażyć w minimum 10 takich gaśnic (bo 40 kg : 4 kg = 10 sztuk gaśnic).

 

A gdzie te 10 gaśnic rozmieścić? Otóż wspomniane już kilkakrotnie rozporządzenie MSWiA precyzuje, że gaśnice w obiektach muszą być rozmieszczone:

1. w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:
   1. przy wejściach do budynków,
   2. na klatkach schodowych,
   3. na korytarzach,
   4. przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz,
2. w miejscach nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki),
3. w obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli pozwalają na to istniejące warunki.

 

Ponadto przy rozmieszczaniu gaśnic muszą być spełnione następujące warunki:

1. odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m;
2. do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.

 

Co to jest gaśnica? Gaśnica jest to urządzenie zawierające środek gaśniczy, który na skutek ciśnienia wewnętrznego może być wyrzucony i skierowany na pożar. Gaśnice możemy podzielić na dwa rodzaje: gaśnice przenośne i gaśnice przewoźne. Gaśnica przenośna jest to gaśnica przeznaczona do przenoszenia i uruchamiania ręcznego, o masie w stanie gotowości do działania nie większej niż 20 kg. Gaśnica przewoźna (zwana dawniej „agregatem gaśniczym) jest to gaśnica o konstrukcji ułatwiającej jej transportowanie poprzez zamontowanie na wózku ręcznym, o masie w stanie gotowości do działania większej niż 20 kg. I bardzo ważne – gaśnica sama pożaru nie ugasi, do tego potrzebny jest ktoś, kto potrafi gaśnicy użyć. I mimo, że polskie przepisy nie nakazują użycia gaśnic, to umiejętność posługiwania się nimi nierzadko może się przydać.

A jak używa się gaśnic? Krótki opis – instrukcja wraz z jej przeznaczeniem – zamieszczona jest na nalepce znajdującej się na każdej gaśnicy. Zasady są bardzo proste:

1. Znajdź odpowiednią do grupy pożaru gaśnicę.
2. Zdejmij ją z wieszaka – podnieś lub ciągnij na wózku w kierunku pożaru.
3. Gdy zbliżysz się do miejsca pożaru zerwij plombę – odblokuj gaśnicę i skieruj prądownicę (dyszę) w kierunku pożaru.
4. Do pożaru podchodź od strony wiatru – nigdy pod wiatr.
5. W zależności od wielkości pożaru – z bezpiecznej odległości - około 1,5 m - postaraj się ugasić pożar wyładowując całą gaśnicę, nie przerywając podawania środka gaśniczego.
6. Jeżeli nie ugasisz pożaru jedną gaśnicą – użyj kolejnej.
7. Jeżeli pożar jest duży postaraj się użyć dwóch lub więcej gaśnic równocześnie – poproś o pomoc kolegów. Zwiększy to intensywność podawania środka gaśniczego i zarazem podniesie skuteczność działania gaśniczego.
8. Pamiętaj o swoim bezpieczeństwie i bezpieczeństwie innych osób – gasząc nie możesz narażać zdrowia i życia – nie wchodź do strefy zadymionej i nieznanych pomieszczeń – oszacuj ryzyko – zabezpiecz sobie możliwość ewakuacji.
9. Po użyciu gaśnicy oddaj ją do przeładowania.

Na koniec przypomnieć należy, że wszystkie gaśnice powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym, zgodnie z zasadami i w sposób określony w Polskich Normach dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w dokumentacji techniczno-ruchowej oraz w instrukcjach obsługi, opracowanych przez ich producentów. Ponadto przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.

 

 

mgr inż. poż. Krzysztof T. Kociołek

[email protected]

• Udostępnij

---