DRZWI UŁATWIAJĄCE PRZEJŚCIE OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM I STARSZYM

Dużym problemem w budynkach mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego (hotele, pensjonaty), a także użyteczności publicznej jak banki, centra handlowe, dworce czy też kościoły są bariery architektoniczne, uniemożliwiające swobodne poruszanie się osobom  niepełnosprawnym i starszym. Drzwi wejściowe do tych budynków, jak również pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami, powinny stwarzać dogodne warunki komunikacji tym osobom. Istnieją rozwiązania drzwi pozwalające na bezproblemowe przejście pieszych, w tym o ograniczonych możliwościach ruchowych.

Przepisy prawne i techniczne

W Polsce nie ustanowiono dotychczas żadnych przepisów prawnych lub technicznych odnoszących się bezpośrednio do mieszkań i domów oraz budynków bez barier architektonicznych albo określających związane z tym wymagania dla osób niepełnosprawnych i starszych. Nie istnieją także takie uregulowania na poziomie europejskim.

Można jedynie odnotować uchwałę sejmową z dnia 1 sierpnia 1997 roku, ustanawiającą Kartę Osób Niepełnosprawnych. W tym dokumencie potwierdzono prawo osób niepełnosprawnych do życia w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych, w tym do swobodnego przemieszczania. Jest to jednak przepis o charakterze deklaratywnym, czyli nie nakładającym żadnych obowiązków i nie przewidujących sankcji za nieprzestrzeganie jego postanowień. Stwierdzić można, że architekci i wykonawcy obiektów wdrażają jednak podstawowe zasady idei domów bez barier.

W budownictwie obowiązują wymagania wynikające z rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W odniesieniu do przejść i związanych z nimi drzwi a także furtek, zapisano m.in. następujące postanowienia:

  • co najmniej jedno dojście do budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do całego budynku,
  • położenie drzwi wejściowych do budynku oraz kształt i wymiary pomieszczeń wejściowych powinny umożliwiać dogodne warunki ruchu, w tym również osobom niepełnosprawnym,
  • furtki w ogrodzeniach budynków mieszkalnych wielorodzinnych i użyteczności publicznej nie mogą utrudniać dostępu do nich osobom niepełnosprawnym poruszających się na wózkach inwalidzkich,
  • drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z budynku przeznaczonego na więcej niż 50 osób powinny otwierać się na zewnątrz (nie dotyczy budynku zabytkowego),
  • szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku lub pomieszczenia należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących w nich przebywać, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość wynosi nie mniej niż 0,9 m.

Drzwi automatyczne

Swobodne wejście do budynku oraz przejście pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami może zapewnić zastosowanie drzwi  automatycznych z napędem mechanicznym. Jest to rozwiązanie szczególnie polecane dla osób niepełnosprawnych i starszych, lecz wymagające zwiększonych nakładów finansowych. Ponadto łączy się z koniecznością zapewnienia pełnego bezpieczeństwa przed możliwością uderzenia podczas otwierania lub zamykania drzwi.

Występuje szereg rodzajów drzwi automatycznych z napędem mechanicznym, które ze względu na sposób otwierania dzielimy na przesuwne, rozwierane i obrotowe. Dla osób niepełnosprawnych i starszych najkorzystniejsze są dwa pierwsze typy drzwi.

Jako drzwi wejściowe do budynków użyteczności publicznej najczęściej stosowane są drzwi przesuwne wyposażone w napęd mechaniczny i automatyczne sterowanie. Przykładowe rozwiązanie takich drzwi, przez które przemieszcza się osoba niepełnosprawna na wózku inwalidzkim, przedstawiono na fot. 1. Są to liniowe drzwi przesuwne z napędem GEZE Powerdrive, przeznaczone do dużych i ciężkich skrzydeł o maksymalnej masie 200 kg i szerokości otwarcia do 3 m. Skrzydła drzwi rozsuwają się automatycznie po pobudzeniu przez urządzenie wykrywające ruch np. czujnik radarowy. Charakteryzują się funkcją dopasowania parametrów napędu do intensywności ruchu w przejściu.

Drugim rodzajem często stosowanych drzwi z napędem, szczególnie wewnątrz pomieszczeń, są drzwi rozwierane. Napędy elektromechaniczne gwarantują cichą pracę, a w przypadku zaniku zasilania sieciowego również otwierają drzwi, działając jak samozamykacze. Jako przykładowy tego typu wyrób można przedstawić drzwi dwuskrzydłowe z napędem record DFA 127 zainstalowane w szpitalu, co obrazuje fot. 2. Są one również wyposażone w okucie elektronicznie sterujące kolejnością zamykania skrzydeł.

Spotykane są także rozwiązania drzwi rozwieranych z automatycznym napędem w wersji jednoskrzydłowej. Ułatwiają swobodne i bezpieczne przejście osobom starszymi i poruszającym się z pomocą tzw. balkoników w sklepach, restauracjach, urzędach itp. Przykładowe drzwi z napędem firmy Dorma pokazano na fot. 3.

Rozwierane drzwi z napędem mogą być stosowane w mieszkaniach bez barier architektonicznych, przeznaczonych specjalnie dla osób starszych lub niepełnosprawnych. Polecane są wtedy drzwi pracujące w trybie niskiej energii (tzw. Low Energy), otwierające się ze zredukowaną prędkością i siłą, co pozwala na wyeliminowanie dodatkowych urządzeń zabezpieczających. Drzwi z takim napędem typu GEZE ECturn, otwierane przy pomocy pilota, przedstawiono na fot. 4.

Inne rozwiązanie konstrukcyjne napędu o niskiej energii, przeznaczonego do jednoskrzydłowych drewnianych drzwi rozwieranych stosowanych wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych, oferuje firma Hörmann. Napędy o nazwie PortaMatic umożliwiają automatyczne otwieranie i zamykanie drzwi za pomocą nadajnika lub sterownika, zwiększając tym komfort komunikacji osobom ograniczonym ruchowo. W trybie automatycznym drzwi otwierają się po uruchomieniu przycisku na nadajniku lub sterowniku, natomiast zamykają się samoczynnie po upływie ustawionego czasu. Drzwi z opisanym napędem pokazano na fot. 5.

Wymieniona już w niniejszej publikacji firma Dorma oferuje także drzwi rozwierane z napędem PORTEO, cechujące się niewielkimi wymiarami (wysokość 60 mm i głębokość 80mm) oraz eleganckim wzornictwem. Dzięki temu zaleca się je do wewnętrznego stosowania. Aktywacja otwierania drzwi jest realizowana za pomocą przycisków, radarów, a także ręcznym pilotem. Drzwi takie, pozwalające na bezproblemowe przejście osobie o kulach, przedstawiono na fot. 6.

 

Specjalne okucia drzwiowe

Drzwi rozwierane bez napędu mechanicznego są zazwyczaj otwierane przy pomocy klamki. Specjalne rozwiązania konstrukcyjne takich okuć ułatwiają czynności związane z otwieraniem drzwi, jak również z komunikacją osób niepełnosprawnych. Przykładem powyższych wyrobów są klamki o długości większej niż standardowe, proponowane przez firmę G-U. Klamki z serii DIRGENT i RONDO pokazane na fot. 7, ułatwiają dostęp do nich osobom na wózkach inwalidzkich oraz zmniejszają wymagany nacisk, niezbędny do zamknięcia lub otwarcia drzwi, zwłaszcza podnoszono-przesuwnych.

Do osób niepełnosprawnych zalicza się także niewidomych oraz niedowidzących i dla takiej grupy użytkowników drzwi firma Dorma oferuje klamki typu PREMIUM, z nadrukowanymi po ich stronie wewnętrznej napisami w języku Braille´a. Są to instrukcje umożliwiające już przy samym wejściu do budynku wybór właściwej drogi i pozwalające na łatwiejsze i samodzielne poruszanie się po obiekcie. Przykładową klamkę obrazuje fot. 8.

Drzwi  często są wyposażone w samozamykacze, co wymaga przy ich otwieraniu użycia dość dużej siły, wytwarzającej energię niezbędna do ich zamknięcia. Tą niedogodność można wyeliminować m.in. poprzez zastosowanie samozamykacza wykonanego w technologii łatwego otwierania (Easy Open-Cam Action). Polega to na wprowadzeniu do mechanizmu samozamykacza specjalnej krzywki w kształcie serca, zapewniającej natychmiastowe zmniejszenie oporu przy otwieraniu drzwi, wręcz wspomagające tą czynność. Wyroby takie m.in. typu Dorma TS 93 przykładowo przedstawione na fot. 9, pozwalają na otwarcie drzwi przy znacznie mniejszym użyciu siły.

Jeden z producentów wyrobów otworowych, firma Hörmann oferuje drzwi wyposażone w uchwyty dźwigniowe, ułatwiające ich otwarcie osobom starszym i niepełnosprawnym, w tym szczególnie przemieszczającym się na wózkach inwalidzkich. Są to uchwyty zintegrowane z podłużnymi tarczkami (szyldami) montowanymi z obu stron skrzydła drzwi zamiast tradycyjnych klamek. Sposób usytuowania uchwytów wraz z zamkiem pokazano na fot. 10.

Na zakończenie stwierdzić można, iż kościoły oraz plebanie częściej odwiedzają osoby starsze, w związku z czym niektóre z przedstawionych rozwiązań mogłyby znaleźć w nich zastosowanie. Również osoby niepełnosprawne, a w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich, miałyby ułatwiony dostęp do tych obiektów.

 

Inż. Zbigniew Czajka

                                                                                                                                          


rozne   poradnik